لیل در سایه شمس

بسم الله الرحمن الرحیم

در این جلسه  پیرامون سوره های مبارکه شمس و لیل تدبر داشتیم با این دیدگاه که این دو سوره ، زوج سوره هستند. به طور کلی برای سوره ها از چند منظر زوجیت می توان قائل شد :

از منظر شباهت در قالب

از منظر شباهت در محتوا

که سوره های شمس و لیل از هردو منظر باهم زوج سوره تشکیل داده اند.

روش کاراین درس بدین ترتیب بود :

1.بررسی دقیق هر یک از سوره ها به تنهایی

2.دستیابی به غرض و نکته کلیدی هر سوره

3. ارتباط دادن بین دو سوره با توجه به غرض و نکته کلیدی

سوره شمس ← محوری  ترین موضوع : { فالهمها فجورها و تقواها(8)قد افلح من زکاها(9)و قد خاب من دساها (10)}

                غرض  : این سوره توانمندی های نفس انسان یعنی تسویه و تزکیه را به او یادآور شده و از این مسیر فلاح نفس را به روی او می گشاید؛ تسویه ساختار کل خلقت است که تعادل دارد یعنی تعادل را در جهت کمال حفظ می کند. جن و انس نیز بایستی حرکت خوددر جهت کمال را حفظ کنند که این همان معنای تزکیه است.

سوره لیل ← محوری ترین موضوع : { ان سعیکم لشتی (4) }

               غرض : سوره مبارکه لیل با نشان دادن نیکوترین جهتی که انسان می تواند به مساعی خود بدهد، او را به سوی بروز اعمال در جهت تزکیه و تقوا سوق داده و با نشان دادن جنبه های نهان و آشکار یک عمل وی را نسبت به سعی و اعمالش مورد انذار و تبشیر قرار دهد. به همین دلیل برای رها شدنش از آتش جهنم، او را به انفاق در راه خدا که اتقی ترین مردم آن را تنها و تنها برای به دست آوردن وجه رب انجام می دهند، متوجه می سازد.

نتیجه گیری : سوره مبارکه لیل را می توان از آثار سوره مبارکه شمس و موضوعات آن را در ظل سوره مبارکه شمس دانست. به طور کلی این دو سوره چرخه ای را باهم تشکیل می دهند که از الهام در سوره مبارکه شمس آغاز شده و با سعی و عمل در سوره مبارکه لیل، نفس می تواند به وسیله تزکیه از این الهام بهره ببرد و یا به وسیله عدم تصدیق نسبت به الهام فجور و تقوا، نفس خود را از این الهام دور نماید.[1]

یا علی

پی نوشت: لطفا برای سلامت پدر بزرگ یکی از اعضای گردانمون دعا کنید. انشاالله به برکت ذکر مبارک صلوات شفاء یابند.

 

---

[1] -گزارش جلسه 29/2/93 -  درس زوج سوره ها

 

عملیات های هفتگی گردان

بسم الله رب العالمین

 

از هفته پیش بنا شد که هر هفته علاوه بر مباحثه درس پیش رو، یک واژه از قرآن رو هم با هم بخونیم. هفته قبل در خدمت واژه مبارک بیت بودیم و انشاالله این هفته در خدمت واژه نظم هستیم.

علاوه بر این دو عملیات هفتگی، چند نفر از اعضای عزیز گردان با توجه به اهمیت بالای زبان عربی در تدبر قرآن، پیشنهاد مطالعه ی عربی را دادند. به همین دلیل تصمیم گرفته شد که نظر اعضای گردان مبارک محمد رسول الله (ص) پرسیده شود که "آیا تمایل دارید که هر هفته بنا به سوره ایی که قرائت می شود کمی از نکات عربی با رویکر آموزشی در وبلاگ ذکر شود؟" لطفا نظر مثبت یا منفی خود و پیشنهادتان را برای چگونگی مطالعه جمعی این زبان عزیز را بفرمایید.

واژه نظم: قسمت اول      قسمت دوم       قسمت سوم

مباحثه درس سوم جزوه قرآن به قرآن

به نام خدا

با توجه به پیشنهاد بزرگواران گردان مانند جزوه قبل محیطی برای رفع اشکالات درس پیش رو (درس سوم) و مباحثه در نظر گرفته شده است. لذا در قسمت نظرات سوالات و اشکالات خود از سوره را بیان دارید تا به برکت عنایت نبی مکرم اسلام (ص) رفع شود.

انشاالله که قبول باشد.

 

حشری به شرح کوثر قیام نموده است...

بسم الله الرحمن الرحیم

با استفاده از روش های موجود در کتاب قرآن به قرآن از آن جهت که نگاه دقیق تری از حقایق هر سوره به کمک سوره ای دیگر از قرآن به ما داده می شود، می توانیم به تعریف هایی دقیق تر و جامع تر از برسیم. این امر قدرت وارد کردن این حقایق در زندگی روزمره را برایمان بیش از پیش افزایش می دهد.
یکی از این روش ها، روش مطالعه ی سوره ای از منظر محتوا و ساختار کلی سوره دیگری ست.
در این جلسه، برای تمرین بیشتر مهمان سوره ی کوثر و حشر بودیم. در گام اول با تحلیل محتوای سوره به کلی ترین مضامین آن دست یافتیم:

اعطای کوثر از جانب خدا به پیامبرش 

امر به نماز خالصانه به پیامبر 

ابتر و بی نتیجه بودن دشمن پیامبر

در گام دوم با تبدیل این محتوا به موضوعات قابل دسته بندی، تعریف هایی مشخص ارائه شد:

خیر کثیر(کوثر) 

اوامر و نواهی الهی (راه بهره مندی از خیر کثیر)

امور بی نتیجه

و در نهایت، گام آخر به طبقه بندی سوره ی مبارکه ی حشر بر اساس ساختار محتوایی سوره ی مبارکه ی کوثر پرداخته شد:

کوثر که آیات 1و5و6و20و21و22و23و24 را در بر می گیرد.

اوامر و نواهی الهی که آیات 7و8و9و10و18و19را در بر می گیرد.

و امور بی نتیجه که آیات2و3و4و11و12و13و14و15و16و17 را شامل می شود.        

این دسته بندی ها به ما کمک کرد تا با توجه به سوره حشر به تعریف دقیق تری از خیر کثیر، اوامر و نواهی و امور بی نتیجه دست پیدا کنیم. به این ترتیب که سوره ی حشر، کوثر تحت مضامین تسبیح خدای عزیز حکیم، قدرت و تسلط خدا، رئوف بودن خدا، ایمان و دوست داشتن مومنین، حق بودن و صلابت و عظمت قرآن، خشوع در برابر پروردگار ،اندیشه در قرآن و در نهایت صفات الهی شرح می دهد. اوامر  و نواهی ای هم که سوره حشر برای رسیدن به کوثر معرفی شده از جانب خود معرفی می کند شامل موضوعاتی همچون سهم خویشاوندان و یتیمان و مستمندان می شود.
امور بی نتیجه نیز که در مواقع موانع نزدیک شدن به کوثر هستند نیز در سوره حشر، کذب، نفاق، ظلم،  شاقوالرسول و...  می باشد.

انشالله به برکت عظمت روزها و شب های گران قدر ماه رجب با شناخت و عمل به اوامر و نواهی الهی و دوری از امور بی نتیجه، از حقایق سرشار نور کوثر سیراب شویم و در زمره ی عاملین به قرآن قرار گیریم؛ آمین.

 پی نوشت: انشاالله فکر خوبیه که گردان محمد رسول الله هر هفته یکی از واژگان قرآن را با هم بخوانند. این هفته از واژه مبارک بیت شروع می کنیم: 

واژه بیت

عصر در بیان مومنون

به نام خدا

 

بحث این جلسه گردان پیرامون موضوعات مطرح شده در درس اول کتاب قرآن به قرآن بود یعنی روش های تدبر یک سوره در بستر کل قرآن که در این درس به عنوان تمرین ،تدبر سوره عصر در سوره های جزء 18 پیشنهاد شد که البته در کلاس ما فقط روی سوره مومنون تمرین کردیم . بدین منظور تدبر خود را در چند مرحله پیش بردیم:

1.       موضوعات کلی سوره عصر و به تبع آن واژه های اصلی این سوره را انتخاب کردیم: عصر ، خسر،ایمان ،عمل صالح, تواصی ، حق ، صبر

2.       در سوره های جزء 18 آیاتی را که حاوی کلماتی که صرفا هم ریشه کلمات سوره عصر می باشند را مشخص کردیم(زیر آن ها خط کشیدیم )

3.       در این مرور آیاتی را که دارای محتوای واژه های سوره عصر بودند ، با رنگ خاصی مشخص کردیم ( آیات با مضمون خسر به رنگ قرمز ، با مضمون فلاح و رستگاری به رنگ آبی ،با مضمون ایمان و عمل صالح به رنگ سبز و با مضمون حق و صبر به رنگ بنفش )

4.       در مرور آخر به طبقه بندی آیات هم مضمون در کنار هم و نتیجه گیری کلی از موضوعات تدبر شده در این سوره ها پرداختیم که در ادامه ، دسته بندی های انجام شده در کلاس و نتیجه آن ها ذکر شده اند اما قبل از آن بهتر است به چند نکته توجه شود:

-          ممکن است آیاتی باشند که چندین موضوع مورد مطالعه ما در آن ها وجود دارد در این گونه موارد بهتر است موضوعی راانتخاب کنیم که در آیه پر رنگ تر است.

-          در یافتن مصادیق واژه هایی مثل حق مسلما از یک دیدگاه می توان همه آیات یک سوره بلکه همه قرآن را مصداق حق دانست اما نکته ای که وجود دارد  این است که در این صورت و از این منظر برای ما تمایزی بین آیات ایجاد نمی شود؛به همین دلیل بهتر است معیار دیگری برای حق در نظر گرفته و طبق آن پیش برویم که در تمرین کلاس ، ما حق را تمام ثابتات و قوانینی در نظر گرفتیم که در رابطه با انسان بودند مثلا آیاتی که اشاره به ارسال رسل داشتند در طبقه بندی ما مصداق حق قرار گرفتند.

-           و نهایتا نکته بسیار بسیار مهم این که در این روش "سرعت " اهمیت زیادی دارد بنابراین نباید در بررسی سوره های مختلف خیلی حساسیت به خرج داد و اینکه بتوانیم یک ختم مفهومی سریع ولو ناقص داشته باشیم به هدف این روش دست یافته ایم.

دسته بندی  آیات :

آیات با مضمون خسر : آیات 7- 24 - 25 -27  - 33 الی 38 -40   -  41- 42 – 27 - 48 – 53 – 54 -  55 – 56 

63-  64  -  65 – 66  - 67 – 68 -  69 الی 72  -  74  -  75 الی 77 – 81 الی 83  - 90 – 99  الی 101 -  103 -  104  - 105 الی 108  - 110

آیات با مضامین حق و صبر:12 الی 23 -  26 – 30 -31 – 32 – 39 – 42- 43 – 44 – 45 – 46 – 49 – 50 – 52 – 62 – 78 – 79 – 80 – 84 الی 89 – 91 – 92 – 95 – 112 الی 117

آیات با مضامین  فلاح و رستگاری : 1  -  28 – 29 -102  - 111

آیات با مضامین ایمان و عمل صالح : 1 الی 11 – 23 – 51 – 57 الی 61 – 73 – 93 – 94 – 96 – 97 – 98 – 109

نتیجه گیری کلی از سوره مومنون :

مفهوم عصر : چیزی وزن دار ← وزن دادن به اعمال / وارث بهشت / مقام حمد

مفهوم خسر :  روی گردانی و مقابله و عدم بهره مندی از هدایت ربوبی است که بوسیله رسولان الهی و کتاب در اختیار انسان قرار گرفته و با تدبر در آن و تبعیت از رسولان الهی امکان خروج از خسر برایش مهیا شده است.

مفهوم ایمان و عمل صالح یا تواصی به حق یا تواصی به صبر: استقامت در ایمان و عمل صالح

تکلیف جلسه بعد : مطالعه درس دوم

یا علی

قرب به واسطه توجه به بدیهیات

یا فاطر 

(گزارش جلسه 25 فروردین)

روزهای آغازین سال  جدید را مهمان سوره ی مبارکه ی فاطر بودیم ،سوره ای که مرامش زیر و رو کردن دل هایمان بود. شاید خواندنش در این روزها ،اجابت دعای حول حالنای سر سفره ی هفت سینمان باشد.

سوره ی فاطر برایمان از نظام وساطت گفت ،نظام وساطت در عالم نظام مهمی است .این طور نیست که فقط کلید و چراغ مهم باشد، سیم ها هم مهم اند .سیم وقتی می تواند محتوا را منتقل کند که سنخیتی وجود داشته باشد،سیم پلاستیکی سنخیتی با حرکت الکترون ها ندارد. سیم باید مسی باشد تا الکترون ها بتوانند به وسیله آن در مسیر حرکت کنند.

با این مقدمه، یک سر عالم را فاطر السماوات در نظر بگیرید و سر دیگرش را مخلوقات. در این فضا واسطه ها هم مهم اند! ملائکه بستر اتصالی هستند.عالم با ملائکه سیم کشی شده است! مشکل ما این است که با ملائکه انس نداریم. بایستی بدانیم یکی از ویژگی های حضرت زهرا (س) انس با ملائکه بود.ایمان به ملائکه در قرآن در کنار ایمان به خدا ،ایمان به کتاب و ایمان به رسول خدا بیان شده .

از بهترین موضوعاتی که به کمک آن می توان نظام وساطت را فهمید مسئله ی رزق است! وسائط خیلی دراین مسئله به چشم می آیند و در عین اینکه هر کس وظیفه دارد برای وسائط برنامه ریزی کند ،همه چیز با خداست! جمع اضداد این موضوع حائز اهمیت است.اینکه هم وسائط را ببینیم و هم وسائط را نبینیم!

هیچ وقت دعوا سرشخص پیامبر نبوده، دعوا سر اصل رسالت است و اصل این رسالت مسئله ی وساطت! رسولان هم جزء این وسائط هستند.

در این مسئله انسان ها گره ی استدلالی ندارند، بلکه فقط گول دنیا را خورده اند ،انسان ها معتقد به اسباب غیر مادی هستند ولی فقط برای آرام کردن و امیدوار کردن خودشان در موقعیت های خاص از این اعتقاد استفاده می کنند و در عمل این باور را بروز نمی دهند.

سوره ی مبارکه ی فاطر برایمان حقایق زندگی را با قوانین بدیهی عالم بیان کرد. چالش اصلی انسان ها بی توجهی به این بدیهیات است. نخواستن بدیهی ها، تکذیب است ،نه جهل! می داند ولی عمل نمی کند. سوره ی فاطر سوره ی گذاره های فطریست!

تا حالا به این مسئله فکر کرده اید که چرا برخی ادعیه و در رابطه با برخی اذکارمسئله ی تکرار آن تا تعدادی مشخص مطرح است؟ مثلا صد بار ذکر استغفار ؟ یکی از کارهای تکرار، بدیهی سازیست؛ با این شرط که در هر بار تکرار از زاویه ای به ذکر نگاه می کنیم و هر بار وجهی را درک ببینیم که بار قبل به آن توجه کمتری داشتیم! این منجر به بدیهی سازی می شود. نتیجه آن می شود که می توانیم به به نهایت معرفت که حمل ذاتی اولیه است، برسیم؛ به این معنی که از شما بپرسند فاطمه کیست و شما بگویید فاطمه فاطمه است....بپرسند خدا کیست و شما بگویید خدا خداست...

خدایا یاریمان کن به بهانه ی رفاقت جدیدمان با سوره ی مبارکه ی فاطر بتوانیم گرد و غبار را از روی حقایق فطری که تو از ابتدای خلقتمان در وجودمان ثبت نمودی بتکانیم و با درکی عمیق تر بندگی ات را به جا آوریم.

پی نوشت:

1-بابت تاخیر در ارائه ی گزارش از همه ی دوستان هم گردانی پوزش می طلبیم. منتظر دریافت عیدی های شما با محتوای انچه در محضر سوره ی فاطر بهره مند شدید، هستیم!

2- یه سوال: آیا ما واقعا درکی نسبت به نیازمان به قرآن داریم؟ آیا واقعا ما قرآن می خوانیم چون به قرآن احساس نیاز کرده ایم و فقر درونمون رو یافتیم؟ یا فقط به پیروی از عقلا داریم قرآن می خونیم؟ قبول؛ پیروی از عقلا دستور عقله؛ اصلا خود عقله. اما واقعا وقت اون نرسیده که بفهمیم آیا این نیاز رو در درونمون یافتیم یا نه؟