سوره ی مبارکه مرسلات

بسم الله الرحمن الرحیم

سوره مبارکه مرسلات از جمله سوره­های قرآن مجید است که مانند سوره­های ذاریات، صافات و نازعات از ملائکه که ماموران الهی اند، خبر داده است و سخن را با سوگند بر آنان آغاز می­نماید.[1]اگر بخواهیم یک تقسیم بندی کلی از ایات این سوره ی مبارکه داشته باشیم.

آیات به سه دسته ی کلی تقسیم می شوند:

دسته ی اول:آیات 1تا 7 که به جریان ارسال رسل از نشر تا القای ذکر برای بیدار سازی یا اتمام حجت مردم می پردازد و در واقع احکام سوره اند. در این دسته آیات به مراحل القای ذکر پرداخته شده است و ویژگی های رسولان ذکر شده می­شود:پی در پی فرستاده شدن رسولان،سرعت سیر آنها برای رساندن وحی، فرقان بودن آنها درامور و القای ذکر.سپس کارکرد های القای ذکر را عذر(اتمام حجت) و نذر(هشدار)معرفی می کند.

دسته ی دوم :آیات 8تا49 که حقایقی برای بیدار­سازی انسان­ها ،حقایقی درباره ی نظام دنیا و اخرت و رابطه این دو عالم و نیز حال انسان­ها در این دو را بیان می­دارد.این دسته از ایات به برچیده شدن نظام دنیا و جدا شدن از مادیات، هلاکت مجرمین، تدبیر خداوند در خلق انسان، روز فصل و جمع شدن همگی در آن  و سرپیچی از خضوع و عبادت خدا می­پردازد.

دسته ی سوم :آیه 50 که اتمام حجتی است برای ایمان به قرآن و احکام نتیجه ای سوره محسوب می­شود.

 پس از تقسیم بندی آیات برای نزدیک شدن به غرض سوره، به بررسی ارتباط غرض و بعضی از واژه­های سوره پرداخته می­شود. بعضی از واژگان بدین شرح­اند:

لواقع:نزول همراه با تثبیت.

با توجه به شش آیه اول سوره که به نظر اِحکام سوره می­باشد، معرفی پروردگار با ذکر ویژگی­های مرسلات بیان می­شود. در واقع با بیان ویژگی­ها و وظایف آنها به معرفی نظام حکیمانه­ای که مرسلات اسباب برپایی هستند نیز می­پردازد. از آن­جا که اسباب دارای حیات ابدی نمی­باشند، نظام وابسته به آنها نیز دارای اجل می­باشد. با توجه به ویژگی­های مرسلات، این نظام دارای مراتبی است که در هر مرتبه حکمت بنا به ظرفیت آن نزول می­یابد و با بیان حجت­های آن مرتبه، وظایف نیز تبیین  و متناسب با آن شرایط رشد و هلاکت معرفی می شود. از این نکات بر می­آید که تمام این اتمام حجت­ها اشاره به وعده­ای حتمی (واقع) دارد که در زمان وقوع آن این اجل این نظام فرا می­رسد و افراد به جزای اعمال خویش می­رسند.

رواسی شامخات:ثابت های عظیم مرتفع؛ کوه های بلند پا بر جا

 با توجه به آیه ی 27 این سوره  پرداختن به اجزایی از هستی، بیان نمونه ای از ربوبیت الهی می­باشد. 

ظلال و عیون:

ظل: انبساط آثار وجودی

عین:جاری شدن از یک مبدا ذاتی

با توجه به آیات 41 تا 43 ظل و عیون ویژگی بستر حیات متقین است و متقین به واسطه نشر و القای پی  در پی ذکر  مانند یک چشمه مبدا القای ذکرند .

تکذیب:آثارش ظل است.مکذب در عین توجه به حقیقت، می خواهد از سختی آن فرار کند.با توجه به التحقیق، علامه مصطفوی سه شاخه بودن آتش جهنم را نشات گرفته سه رذیلت یعنی  بزرگ دیدن نفس،غفلت،حب دنیا می­دانند که شاید مصادیقی از تکذیب باشند.

حدیث: تجدید و نو و به نو شدن با ذکر +نقل ما وقع

درآیه 50 سوره با  واژه "حدیث"  قرآن را نو و تازه در هر زمان معرفی می­کند که در عین ذکر گذشتگان و احکام الهی ذکر را در انسان فعال می­کند. این آیه اتمام حجتی است با مجرمان که همه چیز در قران هست پس به دنبال چه می گردید! و اگر با قرآن هدایت نشوید، هلاکتتان حتمی است که حدیثی جامع­تر از آن به دستتان نخواهد رسید و همین قرآن در قیامت به جرم شما شهادت خواهد داد. 

کلام پایانی:

با توجه به بررسی برخی عبارات و واژه های مهم سوره و با توجه به آنچه در جلسات قبل پیرامون سوره ی مبارکه مرسلات ذکر شد ونکات مطرح شده، نکته ی کلیدی سوره تکذیب ذکر است که مراتب مختلفش در سوره معرفی می­شود. تکذیب تفصیلی است برای یک احکام و آن احکام ذکر است و زمین بستری است برای القای این  ذکر.این ذکر بر اساس اقتضائات زندگی انسان و مختصات ساختار وجودی او برایش فرستاده می­شود و خداوند قرآن را وسیله ای برای القای ذکر و اتمام حجتی برای انسان ها قرار داده است. انسان ها برای دریافت این ذکر اجلی دارند و در روز فصل به حساب آنها رسیدگی خواهد شدو بر اساس مواجهه آنها در برابر ذکر از هم متمایز می شوند (فصل).متقین با خضوع در برابر ذکر بنا به اقتضای خلقتشان عمل می­کنند و با تاکید دائم بر آن در زندگی شان هر یک به نوعی آن را بروز می دهند و خود را منبع و سرچشمه ی این ذکر برای دیگران قرار می­دهند.تکذیب کنندگان نیز با دوری از این حقایق گرفتارآتش سه شعبه جهنم که سایه ای از اعمال ان هاست می­شوند.

بی شک این نکات قطراتی است از دریای بی کران ذکری که خدا خواست به ما بنمایاند.انشالله روزهای زندگیمان بستری باشد برای بروز این ذکر ،بروزی که خود ظرفیتی در ما ایجاد کند که حقایقی را که تا کنون درک نکرده ایم را بشناسیم و بدان عمل کنیم.آمین به برکت صلواتی بر محمد و آل محمد.

---

[1] جزوه "تدبر سوره­ای"، جلد چهارم مجموعه جزوه­های آموزش روش­های تدبر در قرآن